کانسارهای آهن
گروه معدنی حدید گستر سیرجان در سال‌های اخیر با انجام مطالعات وسیع اکتشافی آنومالی‌های متعددی را در گستره زون‌های فوق‌الذکر مورد شناسایی قرار داده است و در نتیجه بررسی‌های انجام شده، حداقل سه آنومالی با ذخیره ای نزدیک به 10 میلیون تن سنگ آهن پلاسری را در محدوده سنگان معرفی نموده است. نظر به اینکه ذخایر آهن معادن مذکور به دلیل عیار بالای آهن و پایین بودن غلظت فسفر به صورت مستقیم قابلیت استفاده در کارخانجات فولادسازی را دارند، بدین منظور ماده معدنی پس از استخراج از معدن، پر عیار و آماده ارسال به واحدهای فولادسازی داخل و خارج کشور می‌گردد. تکمیل مطالعات اکتشافی و افزایش ظرفیت استخراجی با هدف تولید، اشتغال و رونق اقتصادی از جمله اهداف پیشروی این مجموعه می‌باشد همچنین می‌توان به طرح‌های مطالعاتی این شرکت در زمینه مطالعات فراوری و تولید کنسانتره به روش‌های خشک و تر و احداث خط تولید آهن اسفنجی در استان فارس (شهرستان دهبید) اشاره نمود.
در بخش کانسارهای آهن شرکت حدید گستر سیرجان در قالب مجموعه‌های زیر در امر اکتشاف، استخراج و فرآوری فعالیت می‌نماید:
حدید صنعت سنگان در استان خراسان رضوی شامل معادن سنگ آهن پلاسری حدید 1 و 4
دو معدن حدید 1 و 4 در استان خراسان رضوی و در جنوب شرقی شهرستان سنگان و در جنوب معادن سنگ آهن خواف واقع می‌باشد.
زمین شناسی:
منطقه‌ای كه در آن سنگ آهن به صورت ذخایر آبرفتی و پلاسر در دشت مسطحی تشكیل گردیده است، مربوط به فرسایش دوره كواترنری بوده كه این فرسایش توده اصلی سنگ آهن در منطقه كوه طالب یا زنگی كوه و توده‌های فرعی باغك و تپه قرمز تحت تأثیر خود قرار داده است و درنتیجه آن در پایین دشت (غرب، جنوب غرب) این توده اصلی سنگ آهن، دشت نسبتاً وسیعی را به صورت مخروط افكنه‌ای (تا چندین كیلومتر) به وجود آورده است.
توده اصلی سنگ آهن در واقع هم اكنون جایگاه معدن سنگان می باشد كه در حال حاضر در مرحله تجهیز می‌باشد، لیتولوژی اصلی این توده، اغلب مگنتیت به همراه آندزیت می‌باشد.
منشا مگنتیت‌های موجود در این معادن پلاسری، معدن بزرگ سنگ آهن سنگان است كه از لحاظ ژنتیكی ذخیره اسكارن آهن دار می‌باشد و در شمال محدوده قرار گرفته است، نوع پلاسر موجود در این ذحیره از نوع درون قاره‌ای و از تیپ ذخایر آبرفتی-واریزه‌ای است.
معدن هماتیت بژدانه واقع در استان فارس
این معدن در حدود 140 کیلومتری شمال شرق شیراز و 15 کیلومتر شمال شرق صفاشهر (دهبید) قرار دارد.
زمین شناسی
محدوده مورد بررسی از نظر زمین شناسی در زون ساختاری سنندج – سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی آن شامل دولومیت، اسلیت، ریولیت و متاولکانیک با تغییر می‌باشد. روند عمومی آن‌ها شمال غرب- جنوب شرق و شیب عمومی به سمت جنوب غربی است.کانه زایی آهن در یک زون کربناته گاه به همراه ریولیت رخ داده است . آهن در یک افق چینه شناسی مشخص به شکل لنز و پچ‌های که قابل ردیابی می‌باشد دارای گسترش است. واحدهای قابل تفکیک براساس مقیاس نقشه شامل واحدهای زیر می‌باشد.
معدن آهن چاه چغوک واقع در استان هرمزگان
معدن مذکور در حدود 12 كيلومتري روستاي باغات از توابع شهرستان حاجي‌آباد در استان هرمزگان واقع شده است. از مزاياي اقتصادي محدوده، قرارگيري آن در مجاورت جاده آسفالته بندرعباس-سيرجان است. فاصله معدن از بندرعباس در حدود 214 كيلومتر است.
زمین شناسی:
محدوده مورد مطالعه بخشي از برگه زمين‌شناسي 1:100000 باغات است كه در حدود 12 كيلومتري روستاي باغات از توابع شهرستان حاجي‌آباد در استان هرمزگان واقع شده است. بر اساس تقسيم‌بندي ساختاري اشتوكلين (1968) در زون سنندج-سيرجان قرار مي‌گيرد. بررسي‌هاي زمين‌شناسي در مقياس 1:1000 در محدوده‌اي به وسعت حدود 800 هكتار با مركزيت توده‌‌هاي آهن صورت گرفت. واحدهاي سنگي موجود در اين محدوده شامل سريسيت- كلريت شيست (schs,clє) با سن كامبرين مياني-كامبرين بالايي، اكتينوليت شيست (schb,clє با سن كامبرين مياني-كامبرين بالايي، اسليت (sl є) با سن كامبرين مياني- كامبرين بالايي، گرانوفلس ( gє) با سن كامبرين مياني- كامبرين بالايي، دولوميت (Pd) با سن كامبرين-اردوويسين، آهك مرمري (Pm) با سن كامبرين-اردوويسين كوارتزيت (Pqtz) با سن كامبرين- اردوويسين، گرانيت ميلونيتي (Pmg) با سن كامبرين- اردوويسين ، متاداسيت (Pmd) با سن كامبرين- اردوويسين، مرمر دولوميتي-آهكي تيره رنگ (Pldm) با سن كامبرين- اردوويسين و رگه كوارتز مي‌باشد.
معدن آهن کاوه رفسنجان
منطقه مورد مطالعه در حدود 17 کیلومتری جنوب شهر رفسنجان در استان کرمان واقع گردیده است.
زمین شناسی:
ناحیه مورد بحث بر روی حاشیه برخوردی صفحه گندوانا در جنوب و صفحه اوراسیا در شمال قرار دارد که شامل صفحه ایران مرکزی و بلوک افغان است (ناش، 2000). بخش عمده سنگ¬های منطقه مربوط به ائوسن و ابتدای الیگوسن می-باشد. این مجموعه اغلب توسط توده¬های گرانیتوئیدی عمیق، در اواسط ائوسن تا الیگوسن و توده¬های نیم عمیق در زمان میوسن میانی ـ پایانی مورد نفوذ واقع شده است (دیمیترویچ، 1973).
کرومیت
به جرات می‌توان اذعان داشت که در بین مواد معدنی، کرومیت به دلیل قیمت بالا و عیار مناسب از شرایط مناسب‌تری نسبت به سایر مواد معدنی جهت صادرات و ارز آوری برای کشور برخوردار است. شرکت حدید گستر سیرجان با آگاهی از این مهم در سال‌های اخیر از طریق زیر مجموعه شرکت تلاشگران پارسه زرین گواشیر(شامل معادن کرومیت پیمان، کوه گر، گسرا، زمند و فریمانه) اقدام به انجام مطالعات معدنی در استان خراسان رضوی نموده است. در این راستا این شرکت با انتخاب حدود 100 کیلومتر مربع از کمربند افیولیتی سبزوارکه یکی از پر پتانسیل ترین زون‌های کرومیتی کشور است، مطالعات اکتشافی و استخراجی گسترده ای را آغاز نموده است.
زمین شناسی
این مجموعه خود بخشی از کمربند افیولیتی گرداگرد ناحیه شرق ایران محسوب می شود. دو نفر ذخایر کرومیتی در این مناطق قابل مشاهده است:
- ذخایر عدسی شکل و نامنظم: بیشتر اشکال ذخایر کرومیتی نامنظم بوده و بیشتر بشکل عدسی با عدسیچه منفرد و یا چندتایی است. در غالب نقاط متمرکز ماده معدنی ابتدا بصورت اثر و نشانه در سنگ پریدوتیت سرپانیزه دیده شده و سپس تمرکز کانی در جهت شمال شرق- جنوب غرب و همچنین جهت عمود بر آن در عمق بیشتر است.
- ذخایر بصورت دانه های پراکنده داخل سنگ پریدوتیت: شکل دیگری از ذخایر کرومیت که در منطقه بصورت وسیع دیده می شود وجود دانه های پراکنده کرومیت داخل سنگ های پریدوتیت سرپانتینیزه شده می باشد که در این سنگ کرومیت بصورت دانه های سیاه شبیه تخم ماهی در متن سبز روشن سنگ پریدوتیت پخش شده و بطور ماکروسکوپی در نمونه های دستی قابل تشخیص می باشد.
مرمر
گروه معدنی حدید گستر سیرجان پس از اکتشافات سیستماتیک و پی جویی‌های گسترده در استان خراسان رضوی، موفق به شناسایی رگه‌های مرمر پرتقالی گردید و به دنبال آن با انجام مطالعات اکتشافی در مقیاس-های مقدماتی و تفصیلی موفق به دریافت پروانه بهره‌برداری از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان رضوی گردیده است. کانی‌سازی در این معدن دارای ترکیب کربنات کلسیم با خلوص 99 درصد می‌باشد که در بازار به آن مرمر اطلاق می‌شود و پژوهشگران علوم زمین نام اونیکس را بر این سنگ نهاده اند. بر پایه نتایج حاصل از سینه کارهای اکتشافی و استخراجی که تاکنون در این معدن آشکار شده است، رنگ زیبا، شفافیت، درخشش منحصر به فرد، کوپ دهی مناسب، امکان استفاده از قطعات کوچک در صنایع قیمتی و نیمه قیمتی و از طرف دیگر وجود مشتریان داخلی و خارجی، منجر به معرفی یک کانسار با ارزش با ماده معدنی قیمتی گردیده است. این شرکت در نظر دارد با هدف اشتغال‌زایی و توسعه صنعت سنگ ساختمانی در کشور مطالعات تحقیقاتی وسیعی را پیرامون فراوری سنگ‌های نیمه قیمتی در سطح بازارهای خارجی و در پی آن بازاریابی و فروش و ارز آوری به انجام رساند.
در بخش ذخایر مرمر شرکت حدید گسترسیرجان در قالب معادن جودی، کلاته عربها و پارسه در امر اکتشاف، استخراج و فرآوری فعالیت می‌نماید.
زمین شناسی:
مجموعه معدنی فوق در رشته کوه های هزار مسجد در شمال شرق مشهد واقع گردیده است. تشکیلات زمین شناسی موجود در این محدوده شامل رخساره رسوبی(سنگ آهک) می‌باشد.
از نظر زمین‌شناسی تشکیلات فوق را می توان ادامه تشکیلات مزدوران دانست که در این صورت سن آهک-های منطقه به دوره ژوراسیک نسبت داده می شود. ضمناً منطقه از نظر تکتونیکی نسبتا فعال بوده و شکستگی‌های با روند شمال غرب جنوب شرق در بین سنگ‌های آهکی تیره رنگ در منطقه مشاهده می گردد. لذا ماده معدنی موردنظر که یک نوع مرمر آراگونیتی سفید شیری تا نباتی می‌باشد بر اثر نفوذ محلول‌های حاوی کربنات کلسیم غنی شده در بین شکستگی‌ها بوجود آمده است این محلول ها ضمن بالا آمدن، ذرات بسیار ریز و پراکنده اکسیدهای آهن نظیر هماتیت و لیمونیت را در خود جای داده و در اثر فشار و حرارت بالا به مرور زمان تبدیل به نباتی تا نارنجی گردیده‌اند.
مس
در بخش مس شرکت حدید گستر سیرجان در قالب مجموعه‌های زیر در امر اکتشاف، استخراج و فرآوری فعالیت می‌نماید:
معدن مس خانکیشی
اين محدوده در استان مرکزی و در جنوب شرق پرندک قرار مي‌گيرد.
زمین شناسی:
بر اساس تقسيمات محيط‌هاي تكتونيكي- رسوبي ايران‌زمين، كانه‌زائي مس خانکشی در بخش میانی زون اروميه- دختر (Stocklin, 1968) قرار دارد که شامل چهار واحد زیر می‌باشد:
- ائوسن آغازی: سنگ‌های آذرآواری با تناوبی از گدازه‌های آتشفشانی-ریولیتی (E1pr) است که در قاعده از توف و برش و گدازه‌های داسیتی ارغوانی رنگ تشکیل شده است. اين سنگها به طرف بالا به توفهاي اسيدي سفيد و ارغواني رنگ تبديل مي گردد
- ائوسن میانی -پایانی: گدازه‌های آتشفشانی- ریولیتی (E1pr) بصورت ناپیوسته و هم‌شیب- توالی از سنگ‌های توف و توفیت ریولیتی زرد (Erltt2) که بوسیله چندین دایک دیابازی مورد نفوذ قرار گرفته است- توالی سنگ‌های پیروکسن آندزیت تا گدازه با بافت جریانی و ساختار نیمه بالشی ادامه یافته و واحد Ean2 بصورت هم‌شیب بر روی توالی فوق- توالی از کنگلومرا، ماسه‌سنگ و گلسنگ بصورت ناپیوسته و هم‌شیب (واحد Ec3)- توالی از توف و برش‌های اسیدی سفید رنگ (واحد Ecl3) بصورت بین لایه‌ای- گدازهای ریولیتی، ایگنمبریت و توف واحد Erlt3- سنگهاي كربناته و آندزيتي غير قابل تمایز (واحد Elv3) به طور هم شيب بر روي واحد ریولیتی-
- ائوسن پایانی: گدازه‌های لاتیت- آندزیتی، سنگ‌های آذرآواری، توف، توف برش و ایگنمریت
- الیگومیوسن: آهك نوموليتي و مارن‌هاي سازند قم (واحد OMlm)- سازند قرمز بالايي به سن ميوپليوسن با تناوبي از مارن ژيپس‌‌دار، ماسه‌سنگ و كنگلومراي قرمز رنگ بر روي سازند قم- زاويه رسوبات آبرفتي و تراس‌هاي رودخانه‌اي سازند‌هاي Qt و Qal
معدن مس حاجی بلاغی
کانسار مس حاجی بلاغی در شمال خاوري استان مركزي و شمال خاور شهرستان ساوه، جنوب خاور مامونيه قرار گرفته است. فاصله كانسار از تهران حدود 104 كيلومتر است. محدوده معدن فوق در فاصله 3 کیلومتری جنوب غربی آبادی حاجی بلاغی واقع شده است.
زمین شناسی:
- آندزيت (Ean): اين واحد با رنگ خاكستري تيره تا خاكستري متمايل به قهوه‌اي و بلورهاي درشت پلاژيوكلاز به خوبي قابل تشخيص است. آندزيت گسترده‌ترين و در عين حال قديمي‌ترين واحد سنگي است كه در این معدن برونزد دارد.
- آگلومرا (Eag)
- كريستال توف (Et): به سن ائوسن بعد از آندزيت گسترده‌ترين رخنمون را در محدوده تشكيل مي‌دهد. كريستال توف داراي لايه‌بندي ريتميك است و در نقاطي كه ميزبان كانه‌زايي مس است به شدت سيليسي شده است، به طوري كه اين واحد را مي‌توان توف سيليسي نيز ناميد.
- پوشش سيليسي (Esc)
- برش آندزيتي (Eban)
- دايك آندزيتي (Eand)
معدن مس میانکوه
این معدن جزء معادن شرکت گستره مس میانکوه از شرکت های زیرمجموعه گروه معدنی حدید گستر سیرجان می‌باشد. معدن مس میانکوه در شمال شرق خمین و در جنوب غرب محلات و در جاده قدیم محلات به خمین و در نزدیکی روستای شوراب واقع شده است.
زمین شناسی:
واحدهای عمده تشکیل دهنده این محدوده از شیل‌ها و اسلیت‌های تشکیلات شمشک با سن ژوراسیک و به نسبت کمتر از آهک، ماسه سنگ و کنگلومرا با سن کرتاسه میانی بوجود آمده است که توسط آبرفت‌ها و رسوبات کواترنر پوشیده شده‌اند.
معدن مس چهارگل
این محدوده در استان مرکزی و در جنوب شرقی شهرستان زاویه قرار گرفته است.
زمین شناسی:
رخنمون‌های موجود در محدوده اکتشافی عمدتاً شامل نهشته¬های آتشفشانی_ رسوبی مربوط به ائوسن و همچنین توده‌های نفوذی مربوط به الیگوسن- میوسن می‌باشند. توده‌های نفوذی و دایک‌های مربوط به بعد از ائوسن (الیگو_میوسن)، نهشته‌های ائوسن را قطع کرده اند. همچنین بخشی از مناطق شمالی محدوده را نهشته های کواترنری پوشانده‌اند.
این واحدها به تفکیک از قدیم به جدید در زیر آورده شده است.
- واحدهای سنگ های آتشفشانی و آذرآواری ائوسن
واحد سنگ‌های آتشفشانی ائوسن (واحد Ev)_ واحد توف تا توفیت جگری تا خاکستری (Et)_ واحد آگلومرایی (Eag)_ واحد اولیوین بازالتی و آندزی بازالتی مگاپورفیری (Emb)_ واحد بازالت تا آندزیت اسپیلیتی (Eb)_ واحد توف آندزیتی(Eat)_ واحد ایگنمبریت(Ei)_ واحد آندزیت بازالت(Eab)
- توده های نفوذی منطقه
توده های گابرودیوریتی(Gd)_ دایک های کوارتز دیوریتی-گرانودیوریتی(Dk)_ توده گرانیتی(Gr)
- کواترنری (Qal,Qt)
محدوده اکتشافی لاکی
این محدوده جزء معادن شرکت گستره مس میانکوه از شرکت های زیرمجموعه گروه معدنی حدید گستر سیرجان می‌باشد. محدوده لاکی در جنوب باختری شهرستان خمین و در خاور جاده خمین – الیگودرز قرار دارد.
زمین شناسی:
در این ناحیه سه واحد سنگی اصلی قابل تفكیك است:
– طبقات شیلی – ماسه‌سنگی تریاس پسین – ژوراسیك زیرین (TR2-J1):
این مجموعه خود به دو (بخش) قابل تقسیم است. تفكیك سنی این دو بخش موضوع پروژه نبوده و تنها به تعیین گستره آن‌ها بسنده شده است.
- طبقات شیلی – شیستی تریاس پسین – ژوراسیك زیرین (TR2-Jsh)
- طبقات ماسه‌سنگی تریاس پسین – ژوراسیك زیرین (TR2-J1sd)
– طبقات آهكی كرتاسه
در منتهی الیه جنوب خاوری محدوده و در جوار روستای طبقات آهكی با مورفولوژی تختگاه ساز دیده می‌شود كه با ژئومتری تقریبا افقی بر روی طبقات اسلیتی- شیلی مورد اشاره در فوق (TR2-J1sh) گسترده بوده و در هم شدگی خاصی را نشان نمی‌دهند. این واحد سنگ – چینه‌ای تعلق به زمان كرتاسه داشته و با لیتولوژی آهكی و دارای فسیل‌های كرتاسه پسین است. این طبقات آهكی از گونه لایه متوسط تا ستبر بوده و گسلیدگی و چین‌خوردگی نشان نمی‌دهند
– رسوبات كواترنر
در یك ارزیابی كلی، محدوده مورد مطالعه از گونه‌زمین‌های برهنه و فاقد پوشش تلقی می‌شود كه تنها در بخش‌های كوچكی واریزه‌های دامنه‌ای (tellurium) و انباشته‌های درجا و محلی (diluvium) توسعه داشته، اما كم و بیش بستر زمین‌شناسی آشكار و قابل برداشت و بررسی می‌باشد. در بخش جنوب غرب و غرب محدوده ، بخش‌هایی تحت پوشش كشاورزی قرار داشته و مزارع و باغات روستاهای را می‌سازد كه به واسطه پوشش قابل دید و مطالعه نمی‌باشد. اما در همه حال بستر زمین‌شناسی از گونه اسلیت‌ها و شیل‌های ژوراسیک است.
محدوده‌های ده گانه اکتشافی جبال بارز
این محدوده ها جزء معادن شرکت تلاشگران پارسه زرین گواشیر از شرکت های زیرمجموعه گروه معدنی حدید گستر سیرجان می باشد. محدوده های ده گانه شرکت تلاشگران پارسه زرین گواشیر در بخش جنوبی جبال بارز و در شرق شهرستان جیرفت واقع شده اند.
زغالسنگ حرارتی
در بخش زغالسنگ حرارتی گروه معدنی حدید گسترسیرجان در قالب شرکت کوثر زرین آذر در امر اکتشاف، استخراج و فرآوری و نهایتا بازرگانی این ماده معدنی مربوط به معدن زغالسنگ بوج فعالیت می‌نماید.
شرکت زغالسنگ کوثر زرين آذر
این مجموعه دارنده پروانه بهره برداری معدن زغالسنگ بوج کرمان می باشد، فعالیت اجرایی در این معدن پس از انجام فعالیت‌های اکتشافی تفضیلی گسترده در محدوده 25 کیلومتر مربعی معدن آغاز شده و در حال حاضر بصورت روباز استخراج می‌شود. در کنار فعالیت‌های اکتشافی و استخراجی، بررسی‌ها و آزمایشات فراوری، انجام طرح استخراج زیرزمینی، طراحی کارخانه زغالشویی و بازرگانی خارجی محصول تولیدی بویژه صادرات به کشور ترکیه، توسط کارشناسان خبره شرکت و مشاوران داخلی و خارجی در حال انجام است.
طرح توسعه:
این مجموعه در نظر دارد همزمان با ادامه اکتشافات و گسترش عملیات استخراجی و تولید محصول، واحد زغالشویی با ظرفیت سالیانه 300 هزار تن در محل معدن و طبق اخرین تکنولوژی های روز دنیا و با جذب مشارکت خارجی احداث و محصولی صادراتی با کیفیت مرغوب تر و تناژ بیشتر تولید نماید.
عملیات اکتشافی تفصیلی:
1. احداث راه دسترسی به نقاط مختلف منطقه | 2. تهیه نقشه زمین شناسی در مقیاس 1:5000 | 3. تهیه نقشه زمین شناسی در مقیاس 1:1000 برای بلوک شماره 1 (منطقه استخراج پیت) | 4. تهیه نقشه توپوگرافی در مقیاس 1:1000 برای بلوک های هدف در طرح استخراجی | 5. تهیه نقشه اکتشافی برای مکان¬یابی حفاری اوکلون و ترانشه‌ها | 6. حفر ترانشه های اکتشافی با طول مجموع 3000 متر | 7. حفاری 6 حلقه چاه اکتشافی با عمق مجموعا 1600 متر | 8. چاه پیمایی | 9. نمونه برداری و تجزیه و تحلیل بیش از 150 نمونه
